CAKZET LE RALṬHAZET IN UM AW
By: Pastor Caleb Laltinhrem
Hi thu ngan dingin I sawmtu
CYA (Chin Youth Association) parah ka lungawi.
"Cakzet le Ralṭhazet in um aw, ziangahtile hi mipawl co dingah an pu le pe dingah sesam in ka tiamtami ram zem aw. Cakin ngamzet awla; Ka siahhlawh Moses in a lo simmi dan zulhin fimkhur ten thlun aw; na fehnak kipih hlawhtling dingah vawrhlam le kehlam ah pial hlah. Na ka ihsin hi danbu feh hlo hlahseh, asinan a sungih thu zaten fimkhur ten sunzan ngaihtuah aw; culawngah na fehnak kipah na ṭhangso dingih cule na hlawhtling ding. 'Cakzet le ralṭhazet in um aw; thinphang hlah, na thin khal nau fawn hlah! tiah thu Ka lo pe a si lo maw?' Ziangahtile na fehnak kipah LALPA na Pathian in A lo umpi," Joshua 1:6-9
Joshua Cabu: Angantu cu amah Joshua a si, 1400-1370 BC hrawngih nganmi, Pathian tiamkammi ram an lakdan thuanthu simfiangnak cabu maktara a si.
Joshua Cu: Egypt ram ih piangsuakmi Egypt ihsin Canaan an pan laiah Moses bawmtu a rak si, Moses thih hnu Israel hruaitu thar a si.
Joshua ih hmin takngai cu Hoshea (Num. 13:8; Deut. 32:44); "rundamnak" timi a khihhmuh. Nelrawn ramcar an um laiah Moses in Yehoshua ti'n a thleng sak, a sullam cu "Yahweh cu rundamnak" (Yahweh is Salvation) (Num. 13:16). Joshua cu thuthangṭha simtu, zawlnei kamsang le pastor a sive lo. Israel ralkap burpi hruaitu pakhat a rak si. A hnaṭuan a hlawhtlinnak, ral a nehnak, ralkap lam ih thil a ti thei ziapawl cu Pathian hnen lawngin rami an si, cuih Pathian cu kan luatnak (our salvation) a si.
Joshua ih Cahnak le Ralṭhatnak: Joshua hi micak le ralṭhazet a si hrimhrim ding. Asinan mumal nei lopi'n cak le ralṭha cu a si lo. Ziangruangah a cak ih a ralṭha timi thungai thlakte'n tuiṭum cu kan zir tlang pei.
1. Zumnak le Rinnak: Ziangha a zum? Pathian ṭawngkam. A pu le pi san laiih Pathian tiamkammi ṭawngkam cu a siatbal thei loih a hmun ding timi a zum hnget. Zumnak tel loin ralṭhat le cah a theih taktak lo. A cangsuak tengteng ding, zaanmang vekmen a si lo ding timi zum ngam phawt cun midang ngam lomi na ngam ding, midang cahlonak ah na cak ding, cak ti cu nehtu asilole hlawhtling tikhalin kan sim thei. Thutak, thudik a thei, a theihmi cu zumnak thawn a hawl/ṭuan/hmang suak. A cahnak le ralṭhatnak ih hrampi cu a zumnak a si. A ralṭhat hlanah a theihmi thu cu a dikih thutak a si timi a thei fiang. A thei ih a zummipawl cu;
a. Pathian tiamkammi: "Joshua hnenah, 'Moses hnenih ka sim zo vekin nan palmi leiram cu nanmah Ka miphun ka lo pe zo a si," 1:3. Bungkhat a fate pakhat ihsin kan zoh tikah Joshua in thutak ziangtin a thei ti kan hmu thei. Cuih a theihmi cu theihnak menin a cemral ter lo, zumnak in a theihmi thutak cu cangsuak koin a tuahsuak. Joshua in a zumnak cu a theihmi Pathian ṭawngkam parah a ṭhum tawpih cucu a cahnak le ralṭhatnak hrampi a si.
Pathian ṭawngkam kan hrangih remruat khawkhan laireldanpawl ziangti'n kan thei fiang thei ding. Bible zohzirnak in. Pathian ṭawngkam le tiamkammipawl theih na duhih, cuih A ṭawngkam le tiamkammipawl cu ziangtin kan nunram ah hlawknak le rahsuah a um thei ding ti theih na duh asile thinlung thlarau takin Bible hliakhlainak nei aw. Pathian ṭawngkampawl na thei fiang, na zumih na fehpi ngam taktak asi ahcun zianghman ṭihphan ding a um nawn lo. Na cak in na ral a ṭha ringring ding. Na cak in na ral a ṭha lo asile na theihmi thu cu na theihfeng taktak lo ruangah a si theiih na zummi ziang a si ti khal na fiang lo tinak a si. Theihfeng lomi parah ṭhumawk a theih lo, hngatawk a theihlo. Thuhlolak na theiih thuhlolak na zum, na theihmi cu thuhlolak, na zummi cu thuhlolak tinak. Rom. 8:32, "A Fapa malneihsun hman zuah lo le uilote'n in Petu Lalpan thildang kan ṭulsammi a lakin in pe loin a um ding maw." Amen. Pathian thu hi kan thei neknek vek a bang nan, kan nun ram in a tep ban lo hi Satan hnaṭuan pakhat a si. Kan zum taktak lawngah kan nitin nuntu khawsaknak hrangah mangbang vansang in kan um lo ding. Na thinhar, na mangbang, na thinphang asile Pathian na rinsanman a um maw si. Um lo, na rinsan taktak lo tinak.
Tuisun ah ziang na thei? Zo hnenin, asilole, ziangtin na thei? Cuih na theihmi thuhla cu thutak/thudik/thuṭha a si ti ziangti'n na thei thei ding? Na theih fellomi cu na zum thei taktak pei maw? Ziangahtile zumnak cu theihfelnak in a ra (Rom. 10:17). Na theihfeng lomi cu ziangti'n ka zum na tithei nawn ding? Bible in zumnak lo cun Pathian lungawiter a theih lo a ti fawn (Heb. 11:6). Kan zum kan ti cu theihfeng lo ahcun Pathianin in pawmsak lo. Kan theihfeng lomi kan zum kan ti ṭheu ruangah kan nitin nunram khualtlawnnak zalam tluanah Jesui hmel kan pu lo, a lang lo. Tuahṭuannak um lo zumnak cu zumnak thi a si (James 2:26).
b. Pathianin thuphan a per lo: Lalpa Pathian cu milai a si lo ruangah thuphan a per thei lo. Thudik lawng a simsuak (Num. 23:19). Joshua ih theihmi le a zummi cu "Pathian in thuphan a per lo, Pathian in I bum lo ding," tihi a si. Israelpawl lakmi Canaan ram cu an ta a si lanta ding Titu cu Lalpa a si. Lalpa'n Joshua hnenih a tiamkammi cu 'Moses hnenih A rak um bangin amah Joshua hnen khalih um ve ding hi' a si. Hitin A sim, "Na Pathian cu na fehnak hmun tinkim ah a lo umpi camcin ding." Joshua hrangah a va hnangam thlak zik ve. Joshua ih a theihmi pakhat cu, Danpeksalnak 31:6 hi a si, "Cak uhla tha tho uh, ṭih lo uhla, phang hlah uh, ziangahtile LALPA na Pathian in A lo fehpi; A lo ṭulhsan lo ding, A lo thlauthla fawn lo ding."
Zumnak cu tiamkammi parah a ṭhum aw fawn. Hrekkhatin thu tiamkam an tuah, asinan, ziangtlukin a cangsuak ding ti a fiang dahlo. Rinsan le zumtlak a si pei maw? Rinsantlak le zumtlak a si le silo hawlsuahnak ding cu zo (who) in thu tiamkamnak a tuah timi hi a si. Leitlun khawmual tinkip ih acozah kumpi kan zoh asile hrilawknak um tinte'n thutiamkamnak in mipi thinlung lak thei cuhawk a si. Thilcangsuak thei lo dingmi an tiamkammi el-theih loin kan hmu thluh. Hrekkhat cu ṭuansuakmi um ko nan a tamsawn cu ṭuan suak thei lomi an si. Rinsan ih zum a theihnak dingah zo (who) in cuih tiamkamnak cu a tuah timi kan hawlih theihfeng a ṭul. Joshua cun a hnenih ṭawngkam thawn tiamkamnak Tuahtu cu Zo A Si timi a rak thei fiang. Thuphanper thei lo Pathian a si zia a thei fiang. Rinsantlak le zumtlak a sizia khal a hmufiang. A ṭawng le sim vekin a cangsuak ringring tikhal a thei.
Kan hrangah Lalpan ziangvek thu tiamkamnak in neih sak ti hman kan thei lo ahcun Amah rinsan dan le zumdan ding lamzin a um lo. Theih lomi zum a theih lo. Curuangah kan thin a har, kan vansang tiriltawk nun thluhnak a si. Khristian nunram cu nunpi lamlam, a rim hman a nam in kan nam ban hrih lo khi a rak si. Kan hla aw tuk lai.
Pathian ṭawngkam siar le theiih zumhngettupawl cu mihualvanṭha taktak an si (Rev. 1:3; 22:7; Prov. 8:34). An theihmi zumih nunpi ngamtu le Amah Pathian ah beunak hawltu cu mihualvanṭha an si (Sam. 2:12). Asile, khui tawk, khui ram ah beunak kan hawl. Beunak le zalennak kan hawldan hi Pathian duhzawng a si maw si lo. Pathian in thuphan a sim thei lo. A lo tiammi parah na taksa thinlung thlarau zate'n sungbung thluh awla, cuti'n a ram le felnak hawl hmaisa awla, thildang cu a lo pe vivo ding, a lo thlahthlam lo ding, a lo fehsan lo ding, dunglet a lo tun lo ding (Matt. 6:33). Thuphanter thei lo Pathian na rinsan lo, na zum ngam taktak lo asile na leiram nun cu na theihawk lo laiah leilung sungah a ziamral rero khi a si. Hlimnak na hawl ding nan na hmu lo ding. Relhnak le beunak na hmu suak dah lo ding. Na cak in na ral a ṭha dah lo ding.
2. Hruaitu Ding (v.6): Hruaitu cu ṭihhrut le phungphai thlu lo tiangtiang in mi-nunnem niakno asile hlawhtlinnak a hlawhsam thei. Ralṭhat hi sual le hngal a si cuang lo. Mipi hnawksak celcel, phunzai hmang, dokalh hmang, beidawng mai, ṭihhrut, zumnak nei lo mipipawl hruaitu a si ding ruangah cakzet le ralṭhazetih a um a ṭul. Hruaitu sinak ih harbik miangmo caan, 'mipi tamsawn duhdanih feh theih lo caan' khalah cakzet le ralṭhazet ih thudik ṭan ngam, thutak vekten mipi hruai thei a ṭul. Pathian hin hipawl a theihcia ruangah "ṭihphannak nei lo dingin cakzet le ralṭhazetin um aw, na palmi leiram zate'n na ta a si ding, na hnenah KA um in KA feh ding" ti'n Joshua cu thazang a peknak a si.
Kan liangparih ṭhumawmi thuthawn pehparawin Pathian aw lawng kan ngai le A mithmai lawng kan zoh ṭul caan a thlen tikah cakzet le ralṭhazet ih kan um lo ahcun dungtawlh vivonak a si pang thei, hlawhtlin theilonak a si thei. Joshua bangin kan ṭuanmi parah cakzet le ralṭhazet in kan um thei a thupi. Amah Lalpai' duhdan sawn kan hawl-ih kan nunpi asile khawvel hmaiah mualpho ningzak si hman nung-na Lalpai' mit-muril ah a sunglawitukmi fanu fapa kan si. Halleluiah, Amen. Zo ih thlah/hmanmi ka si? Zo ka si? Ziang ka tuah/ṭuan? Zo hrangah ka tuah/ṭuan? tipawl kan theihfeng lawngah cakzet le ralṭhazet in kan hnaṭuan sunzawm thei ding.
3. Danbu Thlunnak in Hlawhtlinnak (vv.7-8): Moses hnenih pekmi dan, Moses ih simmi dan cu Joshua hrangah cun nehnak asilole sunralnak a si thei. Simduhmicu; a theihmi dan cu a thlun lo asile a hlawhsam kei, a thlun asile a ṭhangso kei a hlawhtling ding (vv. 7-8). Ziangtik hmanah Pathian in kan siatnak dingah dan in pe dah lo. Kan luatnak ding, kan ṭhanso ih kan hlawhtlinnak ding lawngah dan in pe. Milaipawlin in pekmi dan kan thlun duhlo ruangah kan ṭumsuk, kan hlawhsam, a sukso ih kan vahvaihnak le kan hlohral reronak a si. Joshua cu a hlawhtlingmi hruaitu, a cakzet le ralṭhazetmi hruaitu si thei ding cun Pathian ṭawngkampawl a theih lawngmen ah tawpter loin a thlun ih a nunpi a ṭul. Curuangah Lalpan "Moses in a lo simmi danpawl zulhin fimkhurte'n thlunaw; na ka ihsin feh hlo hlahseh, fimkhurte'n sunzan ngaihtuah aw, culawngah na fehnak kipah na ṭhangso dingih na hlawhtling ding," a ti (vv. 7:8). Joshua in hrildingmi a nei, Pathian ṭawngkam vekten feh, asilole amai' duhdan le mipi duhdan vekten feh, pakhat khat a hril a ṭul. Ziang na hril ve ding?
Tuisun zumtu Khristianpawl khalin a dikmi ṭhansonak le hlawhtlinnak kan hawlih kan dawi asile Pathian thu thlunnun lawngin kan hmuin kan congah thei ding. Pathian dan lengpi'n na feh/nung ih na ṭhanso na hlawhtling asikhalle Satan in Pathian hmel phentu dingih a hmanmi an si thei. A sukso kan vahtawihnak ah Pathian dan cu kan thinlung ah pai tahratin, kan tai ah ṭem hnget tahratin, kan kut le ke ah ret tahratin a thupek vekte'n kan khawsuak thei asile khuihmun kan um asikhalle kan tlasam ringring lo ding, harsatnak thim khawzing sungah kan um ringring lo ding. Lungawinak le hlawhtlinnak ni engmawi kan hrangah A hersuakter leh ding. Cuih hlawhtlinnak le lungawinak cu Amah Lalpai' hnen ihsin rami a si ruangah zohmanih lawn a theih nawn lo, a hlo thei nawn lo, a cem thei nawn lo ding. Halleluiah, Amen. Tuarfainak le thinsaunak thawn hngak lawngte a ṭul ṭheu.
Pathian ka thei, ka zum na timi cu ziangti'n na theiih zianghrangah na zum? Rumdamtu lawngah na zum maw? A lo Kilkhawitu, Sawmdawltu, Khaisangtu, Cawmtu, Kaihruaitu dingah na zum ve lo ding maw? "Ka Zum" na ti. Thaisun hrangah mangbang thinhar in na um asile na zummi ZO a si timi na theifiang taktak lo, cuih zumnak cu tuahṭuannak um lomi asile zumnak thi a si. Zumlotu hnakin ṭhathnemnak nei lo, a hminmen Khristian sa-tliah na si ti theiaw. Khristian taktak si thei dingin Pathian thu hawl aw.
Cutin Lalpai thupek kan thlunih kan nunpi ringring thei asile thlawsuah in pekmi Canaan ram cu kan ta a si rignring kei, ziangtinkim ah kan lamzin a tluang zuahzo ding (Dan. 5:32-33). Maw casiartu, Amah Lalpa lawng rinsan in a ṭawngkam ah ding sawnin leitlun hlawnthilri hawl uhsi. Pathian ṭawngkam thlun cu cahnak le ralṭhatnak a siih a cemnetnak ahcun hlawhtlinnak le nehnak sunglawi a si. Jesu in, "Ka fanu/fapa na ti ṭha" ti'n A lo lawm leh ding, cumi cu cuanin zumtupawl cu zumnak thawn feh ding kan si.
4. Pathian Umpizia theihfeng nun (v.9b): "Cak uhla tha tho uh, ṭih lo uhla, phang hlahuh, ziangahtile Lalpa na Pathian in A lo fehpi, A lo ṭulhsan lo dingih, A lo thlauthla fawn lo ding," Dan. 31:6. Joshua in Lalpa'n i/in umpi timi a thei fiang thlepthlep. Rinhelhnak mithnawmtia khal a nei lo. Hiti'n Israel mipipawl hnenah Joshua in thazang a pe hngehnge, "Ṭih lo uhla; phang hlahuh, ralṭha uhla ngam ko uh, nan domi ral zate parah LALPA IN A lo tuahsak ding," Joshua 10:25. Joshua in Moses ih ṭawngkam Danpeksalnak 7:19 ih Pathian in Israelpawl A kilhim zia le miphun dangpawl kut sung ihsin A ban thacak le A human maksak thawn A rak luatter thu a ruat ringring. Ka fehnak le ka palnak kip ah, a sur a sa lakah siseh, a tlum a alnak ah siseh Lalpa'n I umpi a si ti a thei fiang. Pathian umpi cencilhnak thuthawn pehparawin rinhelhnak a nei lo. Za ah za Amah Lalpa ah a ṭhumaw. A zumnak cu Amah Lalpa ah a ret. Cucu cakzet le ralṭhazet in mipi a hruaisuak theinak le tiamciami Canaan ram a lak theinak a si. Milai cahnak le ralkap hriamnam parah a ṭhumaw lo, ralkap thazang ah a ṭhumaw fawn lo, Lalpa ah a ṭhumaw sawn. Amah Lalpa a rinsan hlenhlen ruangah Lalpa daite'n a to men thei lo, a phuangsuak aw.
Tuisun zumtupawl nunram ah ziangruangah Lalpa a phuangsuak aw thei lo, Pathian kutcak a lang lo kan ti asile hna le thluak lawngin Pathian kan thei, kan bia, thinlung ah Pathian A LAL taktak lo, kaa lawngin kan duhdaw, kan zum, thinlung muril takin kan duh lo, kan zum lo ruangah a si. Hrekkhat zumtupawl cu Pathian ih umpi cencilhnak hi kan rinsan in kan zum taktak lo, Pathian ih ban thacak rinsan loin kanmai' thluak le duhdan sawnah kan ṭhumaw thluh. Ka har asikhalle Ahmin ruangah a pawi lo kan ti thei taktak lo. Ahmin ruangih tuarnak hla mawimawi cu vei sawm sahra tawlphawng zik le dang pit zik thluh koin kan sak cio, kan thusim thiampawlin in simin in zirh rero ko nan, a bakin kan sak, a bakin kan sim. Leiba na kuan a ṭul. Culole Lalpa'n A lo cawh leh ding. Ziangtheilo mipi cu um hrihseh, Pathian duhzet le rinsanzet vek le thlaraumi zet vekih kan thusim thiampawlin an simmi an phatsan, an zumnak an fehsan, an renmi Pathian an tlansan, sumlesaw dawiin hmun nuam ram nuam lam an pan murmo rero hmuh tikah Pathianmi taktak hrangah ninghang loin um a theih lo. Harsatnak phen ah lungawinak le Pathian thlawsuah a um tiah in zirhtu le in simtupawl atu ah khuiram an thleng thluh. Ruat aw fel ta loin Pathian hnaṭuan hi mualphonak men a si. Pathian hnaṭuan cu phurnak men le pumcawmnak menih ṭuantu cun rei an daih dah lo ding. Jeremiah cu a khua le ram le mipi ngainatnak ruangih a ṭah ruangro bangin ṭap ve thei kan um lo hi thlaraulam ah kan niam zia a lang.
Pathian thawn harsatnak tuar tlang cu Satan thawn sui innpi sungih bawi ṭuan tlang hnakin a ṭha deuh. Pathian thawn harsatnak tuar cu Ahmin sunlawinak, Aram kauhnak, Athu ah ṭhansonak, Amah lawng rinsannak, milai cahnak ah hngatawklonak, Pathian hnen ihsin rami thlawsuah thianghlim le sunglawiconak an si. Aw a va nuam zik em, cuih nun cu. Pathianmi le zumtu taktak cun Pathian thawn Amah Pathian hrangah harsatnak tuar cu tuartlak hmanah an ruat awk lo laiah, tulai Khristian tamzet le Pathian hna ka ṭuan tiawpawl nun ram zohtikah Pathian hrangih harsatnak tuar cu zahthlak, ningzakza, duhumlo, mivansia, sualman, nunman nei lo ah kan ruataw thluh. Lalpa, na hmaiah kan sualnak hi a tumtuk zo. In ngaithiam hramaw. Paul cun, Jesui ruangah harsatnak tuar cu tuartlakah a ruataw lo, a tuar ngah cu Amah Jesui zangfah lainat ngilneihnak ruang sawnah a si a ti.
5. Thinphang le Thinnau In A Um Lo (v. 9a): A hnawksakzetmi mipi, mai' duhdan le ruahdan lawngih nung le ṭawng luplo mipi lakah le ral tampi do ding ummi karlakah Joshua in Pathian ṭawngkam a theihmi cu a zum hngetih Amah Lalpa a rinsan ruangah thinphang le thinnau in a rak um lo. Mipipawl sawn thinpit le thinnau lo dingin a zirhin thazang a pe (Joshua 10:25). Minung ciocio, ziangruangah Joshua cu thinphang le thinnau loin a um thei? Amah Umpitu ZO a si timi a theifiangih Amah ah ruahsannak a neih ruangah a si. Israel Pathian in I fehpiin I umpi ringring ding timi a theifiang. Thinphang le thinnau ih kan um asile Lalpa kan rinsan lo tinak a si tikhal a theifiang. Pathian in ral cu I do sak thluh ding, mipi khal I hruai suak sak ding timi a zum hnget. Lalpa tel locun zianghman lomen ka siih Lalpa thawn ka feh ahcun Amah in ka lamzin I hruai kei I kilkhawi ding ti a theifiang ih za ah za a zum.
Cangantu hi thinphan le thinnau tivek a nei ve lo. A san a um. Amah le amah hnakin, milai zovek hnakin tlinglo cingten a renmi Pathian cu ZO a si timi a theihfeng ve ruangah a si. Pathian hrangah harsatnak tuartlak hmanah a ruataw loih, a tlakmi cu thih le hell-ram thlen men. Pathian hrangah harsatnak a tuar lo hi thlaraulam ah a cah theilonak a si ti theifiangawin Lalpai' hrangah retheih zawnzaihnak tuar cu a hreh hrimhrim lo. A ṭuanmi thuthawn pehpar awin ningzak le thanau tivek khalin a um dah lo. A ṭuldan danin a sur a sa lakah hna a ṭuan hrumhro mai. A har a nuam, a thlum a al ti loin a cemnet tiang rinumte'n a hrangih rak thi Jesui' hrangah nung thei ringring dingin ni tin zan tin thla a cam, a nun a hlan aw ringring. Relsiatnak karlakah, dodalnak karlakah, harsatnak karlakah, thlaksam caan khalah Amah Jesui' hmel lawng zohin a cemnet tiang ṭuan suak/tlang thei dingin thazang a pe aw ringring. Bible a zohzirin a hliakhlai ringring. Cutin Kristianpawl tlanzuamnak lamzinpi parah a sur a sa ti loin, a har a nuam ti loin a tlan hnelhno thei hi nunman a neihbiknak in a thei aw sawn. Halleluiah, Amen. Mai' nun ram ih um lo, midang nun lawnglawng zohih thusim khalhi veihnih khat cu a nin um men in a thei. Asancu mai' nun ramih um lomi thusim khi thawk le khat hrangah cun a ṭha vek a bangnan rei a daihin a nung taktak lo. Rawngbawlnak sungah harsatnak a tuarmipawl cu a nunram tuammawitu ah cangsuak sawn dingin a zuam. Keh vawrh zoh loin Jesui hmel lawng zohin a nun a sersiam aw rero. Thaisun hrangah a thin a har lo. Tuartlak hmanah a ruataw loih tuar ṭulmi cu Pathian hnenah lungawithu sim phahin tuar suak ṭenṭo thei dingin thlaza a cam. Cakzet le ralṭhazet in Pathian hna a ṭuan. A renmi Pathian cu ZO a si timi a nun muril in a tep ih a thawtzia a tep taktak. Pathian hnaṭuan lo rawl thawthaw ei thei hnakin Pathian hnaṭuannak ah cencerh rin khal thaw le tlai sawnin a theiaw. Amen. Nun di a riam hlunhlo. Khawvel hi seherh tlakah a ruat lo. Vancungram thlen tikah a lu parih um dingmi suilukhum lawng cuanin at hlawh tiangin thudik a sim, thutak a phuang suak.
Casiartu zumtu, na ni tin nuntu khawsaknak thuthawn pehparawin mangbang vansang in na um caan ah ziang na tuah? Na zumnak khuitawkah na ret? Na ruahsannak cu khuitawkah a um? America, Australia, Canada, Malaysia tivek ah maw a um? A lo runsuak theitu cu himi rampawl maw an si. Pathian thinhengnak a simi sualnak cu America ramah atu hi nikhat hnu nikhat a pung vivo ti kan thei. Nunau le nunau, mipa le mipa umtlang, hi sualnak hi Sadom le Kaw-maw-ra minungpawl sualnak a rak si. Pathianin a fih lawlaw. Na tumtahmi ram na thlen tikah thin nuam hlenhlen in na um thei cuang maw? Ka thi thei nawn lo ding ti'n maw na ruat awk? Ka harsa lo ding tin maw na ruat hrih? A lo hnemtu cu Lalpa si sawn sehla a va duh um so. Lalpa na rinsan taktak ahcun khuiram khalah um hmanla na thinphang in na tha nau hrimhrim lo ding. Na neihmi parah na thin diriam ten Amah Lalpai hnenah lungawithu na sim thei ding. Zovek ramih um khal na daw lo kei na ngai sang cuang lo ding. Cuih nun cu Paul ih nun thup a si, "Nun har tei' nun ziangvek a si ti ka thei, neih tamih nun teh ziangvek a si ti khal ka thei; ziangtikah le ziangvek dinhmunah siseh, puar le rilrawngih umdan siseh, nei zet le hlawhsam zetih umdan thuthup khal siseh, ka zir thiam thlang," Filippi 4:12. Paulin ziangkim ah nan lungkim in nan lungawi ringring seh a ti.
Na thinphan le na thanau kha thildang zianghman a si lo, na neihmi parah na lungkim tawklo, na lungawi tawklo, thildang phu tuk laiin na theiaw ih a si. Na hnakih neinung, thiamsang na zoh ruangah. Na hnakih misiaṭha zoh awla, Lalpai' hnenah lungawithu simnak ding lawngin na khat ding.
Thutlangkawm: Cakzet le ralṭhazet ih na um theinak dingah Pathian in na hrangah ziangvek ṭawngkam A ṭawngih tiamkamnak A lo tuahsak timi na theih a ṭul. Pathian ih rinum zia le Amai' caan teih cangvai a si zia khal na theihfeng ih na hrang khalah a tlai dah lo, Amai' caan teah A lang leh ding timi na zumih na hngak thiam a ṭul. Thuphanper ve dah lo Pathian asikhal na zum a ṭul. A lo fialmi ziang a si timi na theih feng a ṭul. A lo fialmi cu el-aw hlah, Amah rinsannak thawn ṭuan mai aw, Amah in a lo ṭuansuak sak thluh ding. A thu thlunnun neih ding a thupibik. A thu na thlun phawt cun Moses hnen le Joshua hnenih A rak um, A rak feh vekin na hnen khalah A um in A feh ve ding. Na ral A lo do sak ding. A duhzawng thei dingin Bible Ca Thianghlim siar ringring aw. Lalpai' ṭawngkam ngai in hawl ringring aw. Pathian in Bible hmang loin tuisan ah thu A sim nawn lo. Bible hmang loin A lo sim ve nawn lo ding. A lo simmi cu thlun in nunpi taktak fawnaw. Pathian ih Umpinak cu zumhngetawla na ruahsannak zate'n Amai' hnenah hlan aw. Cutin na tuah asile na cak kei na ral a ṭha ding. Thinphang le thinhar in na um lo ding. Thaisun hrangah na buai lo ding. Thaisun neitu le tuahtu Lalpa na neih cun tawktuk zoin na thei kei na hna a ngam hiahhiah ding. Cuti'n Cakzet le Ralṭhazet in na um ringring thei ding. Amen.
HRUAITU THA
Rev.Hre Mang
Hruaitu tha timi cahram hi Chin Youth Association ( CYA ) ih dilnak vekih nganmi a si.
Hruaitu ttha timi thutlangpi sim tikah a hmun le ram, tikcu le minung ih zirin a danglam thei ruangah ziangvek dinhmun khalah a dik ringringmi thutlang khaikhawm, simthiam a harzet. Mahlemah uk aw, fehnak lamzin fiangfai ten thei, midang ciahneh, hruaimi pawl thawn lungawi tlangih tumtahmi ngah suak thei dingin san thuanthu ih zirin milai fimthiamnak le bungrua pawl hman thiamnak pawl hi hruaitu ttha pawlih neihmi asi theu. Tidai leuh thiam dingin cahnah parah zirh awk a theih lo veki hruaitu ttha si dingin cahnah parah zir a theih lo. Curuangah hruaitu ttha thu ka ngan tikah casiartu zapi ten a takin an nunnakah an hlawkpi, nunpi, tthathnempi mi si dingah thlazam ka cam.
I. Amah le mah a uk aw
Milai pakhat cio in pehtlaihmi kan nei. Milai cun kan pehtlaihmi in man in neihter. Kan pehtlaihmi lakah Pathian, mahlemah, midang, le sersiammi pawl tla an si ih cumi lakah a thupi bik cu Pathian thawn pehtlaih awknak asi. Mi pakhat cu ziangvek asi ti cuai thlai tikah a pehtlaihmi parah zoh in sim theih asi. Cutin hruaitu ttha cun a pehtlaihmi ziangkim ah a tthabik in a nung ringring. Cui a tthabik timi cu milai nun hramthawhnak, sersiamtu Pathian in sersiammi pawl nuntu, khawsak, ziaza si dingin a simmi pawl thawn mil aw ringring asi.
1) Pathian thawn pehtlaihnak: Pathian a um asi ti zum na cingin a nitin nunah Pathian umlo vekin a nungtu cu rinsantlak, hruaitu ttha asi thei dahlo ding. Pathian hman a ttihzah lo ahcun milai cu a ttihzah dahlo dingih Pathian hmaiah a rinum lo asi ahcun milai parah a rinum dah fawn lo ding. "Pathian ttihzah cu fimnak hram asi" tiah thufim in a ngan bangin hruaitu ttha cun amah le Pathian thawn an pehtlaihnakah thianghlim, tluang le ziktluak zet pehtlaihnak a nei hrimhrim ding asi. Uico hmanin a pu a thei ih a pu ih thu a lung. Milai sinsin cu sersiamtu ka nei asi ti a theitu cun amah sersiamtu a Pathian thu hnuai ah nungin pehtlaihnak thianghlim, catbang loin a nei ringring ding asi. Amah sersiamtu Pathian ih tumtahmi hrangah nungin Pathian duhmi tuahding a zuam ringring ding asi. Hruaitu ttha cun Pathian thawn an pehzawm awknak ah a tisa duhnak thlun loin Pathian thu sawn in a nung. Cutin ziangkim a pehtlaihmi cu amah sersiamtu Pathian thawn an pehtlaihnak ah hram a tohmi asi.
2) Mahlemah: Hruaitu ttha cun midang a hruai hlanah amahlemah a hruai aw, a ukaw asi. Mahlemah hman hruai aw, ukaw thei lo mi in midang an hruai tikah mitcaw le mitcaw hruaiaw vek an si. Amai khawruahnak, tongkam, taksa peng hmanawknak, mit in a zohmi, a hna le kaa sungah a luttermi, a pehtlaihmi, a neihmi ttuanvo, tikcu caan le sumsaw bungrua a neihmi ziangkim ah a ukaw, kai hruai aw theitu cu hruaitu ttha asi. Hruaitu ttha cun amahlemah a ukaw thei ih amah thawn a pehtlaihmi ziangkim a felbik in a kaihruai aw ringring asi. Amai ttuanvo le lungawi diriamnak thu ah midang a mawhsiat dahlo ih a ttuanvo cu felbik in a zuam sawn asi.
3) Sersiammi: Milai cu leitlun sersiammi parah thuneitu, uktu dingah sersiammi kan si vekin hruaitu ttha cun leitlun sersiammi parah ttuanvo a neihmi a ngaihthah lo. Amah thawn a pehtlaihmi sersiammi, ramsa, ramnung, le hramkung le leilung, boruak ziangkim parah sersiamtu ih duhzawng, a pehtlaimi milai pawl lungawinak tipungtu ah ziangkim a pehtlaihmi sersiammi parah nuntu khawsak a thiam. Sersiammi siatsuahtu asidahlo ih ceimawi, tuahttha, le kilkhawitu asi sawn. A neitu Pathian ttihzah in ziangkim a pehtlai.
4) Midang: Hruaitu ttha cun midang a pehtlaihnakah nunphung, biaknak thurin Pathian thu le cozah kumpi vengsung milai pehtlaihawknak dan le dun pawl thlun in a nung. Amai insang hrangah hruaitu ttha asi ih amah thawn a nai aw bik a inn hnen, amah tittha tu, khawpi, kawhhran, pawlkom, miphun, cozah kumpi hnen khalah siseh dan dinglai a pahbal loih a pehtlaihmi poh hnenah thilttha tipungtu asi ringring. Midang parah siatnak tlentu asi dahlo ih midang in tthatnak an ngah dingmi khamtu khal asi dah lo. A pehtlaihmi milai tinkim hnenah amah sersiamtu Pathian ih palai a ttuan ringring.
II. A fehnak ding a thei tu
Hruaitu ttha cun a fehnak ding a thei. Ralttha zetin a feh. A to men dah lo. A tumtahmi a fiang ih tthuktthun lo ten hmailam ah a feh. Hruaitu ttha cun amah thawn a pehtlaimi parah remttul, tuahtthatttul, hmailam pannak ding lamzin fiangzet in a hmu. Ahmuhmi parah midang mawhsiattu asilo ih amah in ke a karih, hmai a hruai. Midang fialmi lawng tuahtu cu hruaitu asi dah lo. Hruaitu ttha cun midangih an tuah hlanah amah in a tuah. A tuahmi cu thilttha lakah a tthabik asi ti fiang zetin a hmu ih dunglet hawi loin a feh. A fehnak lamzin parah hnget zetin kaihmi a nei ih ralttha zetin a feh. Ziang a tumtah ti a theihfiang tikah thu nepnawi in a lamzin a hnaihnok lo.
1) Sumang: Hruaitu ttha cun amah thawn a pehtlai mi, a hnattuan le ttuanvo thawn a pehtlaihmi pohpoh a hliakhlai ih amai dinhmun le a mipipawl dinhmun khal fiangzetin a thei. Cutin atufang dinhmunah ziangvek a thalo mi a umih, ziangvek dinhmunah mipi an thleng, senpi vangtlang hlawknak, tthatnak a um dingih thuanthu ziangtin tuahtthat asi ding ti fiang zetin a hmu. A fehnak lamzin cu Pathian ih hmuhtermi asi ih a fehnak ruangah midang a siatsuah loih a fehnak lamzin ruangah a tuahmi le amai nun thawn a pehpartu pohpoh hlawknak le tthathnempi mi asi ti a fiang. Sunmang a nei ih ruahsannak thawn cui lamzin parah a feh asi.
2) Rinsanmi: Hruaitu ttha in a rinsanmi cu Pathian asi ringring. Pathian a um asi ti zum na cingin Pathian hnakin rinsansawnmi neitu cu hruaitu ttha asi thei dah lo. Pathian rinsantu pawl cu an tangdor ih milai rinsantu pawl cu an puarthau. Mi puarthaupawl cu Pathian in a do ruangah an tawpnak cu rei lo teah an hlawhsamnak in dung a thlun theu. A pahnihnakah, hruaitu ttha pawlin an rinsanmi cu an hruaimi mipi pawl asi. Mipi pawlih duhdawt tlaihsannak, hngatawknak, lungrualnak, thazang parah hngataw in hruaitu ttha cu mipi thangzang parah a thum aw ringring. Hruaitu ttha cun a rinsanmi a theih tikah thanaunak le ttihnak lak ihsin ralttha zetin ke a kar ngam.
3) Tumtahtawp: Hruaitu ttha cun a tumtahtawp a theih ruangah thunepnawi men ah a buai dah lo. A tumtahtawp le thiltthabik daltu ding thilttha satliah pawl a buaipi lo. Cuhnakin thilttha menmen tampi cu a tthabik, a tumtahtawp pitlin suak dingin a thupi lo sawn pawl cu a tanta sawn asi. Cutin a tumtahtawp tlinsuak asi tikah mipi pawlin ziangtluk an tthathnempi ding ti a thei fiang.
III. Ziaza
"Sumpai a hloh tikah zianghman a hlo lo, ziaza a hloh tikah ziang hmuahhmuah a hlo theh" tiah mirang thufim in a sim. Hruaitu ttha cu biaknak lam thuken, leitlun milai nunphung, khawsung le vengsung milai nuntu khawsak, senpi pomtlangmi nun mawi, cozah dan ding lai pawl thlun in zohthimtlak nunmawi nunpi tu asi. A thupten a nun le midang hmuh ah a nundan a dang lam dah lo. Amai hlawknak hrangah midang mithli a tla ter dah lo ih midang siatnak hrangah a hramhram in zianghman a tuah dah lo. Sum ngaina mi asi loih dingfelnak in amai nun a ukawk hnuah midang khal a kaihruai sawn asi. Rinsantlak mi le hruaitu ttha si dingin pawl a sawm dah loih lamtang a tuah dah lo. Amai nun cu mei eng vekin kiangkap umpawin an hmuh tikah, a fehnak lamzin cu senpi vangtlang tthatnak lamzin pi asi ti a langterih midang in rinsannak thawn an tlun sawn mi asi. Duhdawnak thawn midang zawnruahnak in a nungih ziangkim a cangvaihnak cu pawnlang, langnak men in zianghman a tuah dah lo.
IV. Hruaimi
Hruaimi neilo cu hruaitu asilo. A feh khal asile a tawivak men asi. Hruaitu ttha cun dungthluntu a nei ringring. Amah lawng a vak dah lo. Hruaitu ttha cun a hruaimi pawl a thei ih an duhmi duh lo mi, an cahnak, an tawntaihnak, an harsatnakpawl a theihsak. A hruaimipawl thawn pumkhat nun in an nung.
1) Midang ciahneh thei: Hruaitu ttha cun ahmuhmi, sunmangpawl cu midang hnenah cianneh dan a thiam, calai in siseh tongkam in siseh tuahnak in siseh a sunmang ih tthatnakpawl cu midang in an hmuh le theih ve theinak ding hrangah a zaphuan. Cutin midangin a sunmang tthatnak an hmuh tikah a dung an thlun. Cutin a dungthluntu pawl cu thilttha tuah dingin a ciahneh hai asi. Huatnak le thilttha lo tuah dingin ciahneh si loin thilttha, duhdawtnak, remdaihnak, le senpi vangtlang hlawknak tipungtu dingah a ciahneh sawn mi asi. Hitler cun thinhengnak, huatnak, iksiknak, le midang dodalnak thawn German mipi pawl a rak ciahneh tikah Jews million 6 an that ih leitlun ralpi tiang an rak suahpi. Hruaitu ttha cun huatnak le thilttha lo hmanrua ah hmang tahratin innpi sak cu vunnel parih inn sak vek asi ti a thei. Thilttha tuah in dingin midang a ciahneh.
2) Amai thatnak hnakin a hruaimi pawl thatnak thupi sawn: Hruaitu ttha cun amai hlawknak le tthatnak hnakin midang tthatnak le hlawknak thupi sawnah a ret. A kaihruainak cu amai hmakhua sialnak le hlawknak hrang asi lo ih a hruaimi pawl hlawknak tthatnak hrang sawnah asi. A hruaimipawl hnen ihsin ngah ding a tumtahmi si loin a neihmi theihmi le hmuhmi thilttha cu a hruaimi pawlin an co ve, an hlawkpi ve thei nak dingah a kaihruai.
3) Zohthimtlak nun: Milai in kaa in simmi hnakin mit in hmuhmi kan zir awl sawn. "Ka tuah vekin tuah hlah, ka sim vekin tuah aw" ti si loin hruaitu ttha pawl cun anmai nun rori in zohtthimtlak in an nung. An tongkam le tuahnak a zulhpeh aw ringring. An tlinlonak an thup dah loih an sinak vek cekci in a dungthluntu pawlin an thei. Cutikah amah le mah cu asinak silopi in mi famkim vekin a nung lo ih a famkim lonak cu zep lam si loin a hruaimi pawl thawn pumkhat sinak, sihcih awknak, khat le khat tunding awknak canttha hmanrua ttha ah hmangin zohthim dingin amah a nung hmaisa.
4) Canpual tha sangka onsak: Hruaitu ttha cun a hruaimi pawl tthangso dingin canpualttha sangka a on sak. A hruaimi pawl cu amah hnakin an tthasawn ding a duhsak ih ziangtik hmanah iksiknak thawn lamzin phihsaktu asi dah lo. Amah in a thlen thei lo nak hmun sang sawn thleng thei dingin a hruaimi pawl lamzin a khihhmuh sawn. Duhsaknak thinlung thawn a hruaimi pawl tthansohnak ding hrangah amai canpual khal a hmang sawn asi.
5) Uklo, duhdawtnak, updatnak, in kaihruai: Hruaitu si duhtukah midang simsiat thangsiattu siseh hruaitu si duh ah midang dokalh rerotu pawl hi hruaitu ttha an si har zet. Midang siatnak thawn hmai a phihtfai tum rero tu nunah dingtlak thuttha a um lo ttheu. Hruaitu ttha sinak cu dinhmun asilo, savo zemin zemawk theih asilo. Hruaitu ttha sinak nun asi. Hruaitu ttha cun mipi duhlo na cingin nekcep tahratin a uk dah lo ih senpi vangtlang duhnak thinlung a kaihruai sawn asi. Lamzin pengah mipi an feh ding khal asile thinsau ten an theihthiamnak dingin duhdawtnak a langter ih a kaihruai sawn. Duhdawtnak, upatnak, rualrannak, duhsaknak le catbanglo pehtlaihnak in mipipawl sihcih tahratin a kaihruai sawn asi. Hruaitu ttha cun hruaitu sinak dinhmun, hruaitu tohkham ihsin mi a kaihruai lo ih amai nun rori cu thilttha lamzin parah a feh ih mipi in an thlun sawn mi asi. Amai nunnak cu lamzinpi parah phahmi vekin a thap aw sawn asi.
V. Mah le san fimnak, hmanrua, bungrua hmang thiam
Leitlun milai thuanthu herliam thlunin hruaitu ttha cun amai san le minung pawl neihmi theihmi fimnak thiamnak santhar bungrua tthattha hmang thiam dingin a zuam. Amai hrangah a ruat loih senpi vangtlang tthathnemnak ding ruatin a zir, a ttuan, a hawl ih catbanglo in zir rero mi asi.
1) Milai fimthiamnak: Hruaitu ttha cu mize, zir paih lo, le daithlang asi dah lo ih amai san minung pawl thlennak fimthiamnak cu thiam dingin a hawl, a zir, a nunpi sawn asi. Senpi vangtlang hrang khalah santiluang in a thlenpi mi santhar fimthiamnak pawl hmang thiam dingin lamzin a sialsak sawn asi. Milai fimnak, a thianghlimmi fimnak cu Pathian hnen ihsin a ra mi asi vekin Pathian Thlarau uknak hnuaiah nitin fimnak a zir. Cui hleiah Moses in a mipi kaihruai thei dingin Egypt ramih fimnak a zir bangin leitlun fimthiamnak phunphun khal taima zetin senpi vangtlang, a kaihruaimipawl hlawkpi ding ruat in a zir tento. A hmuh tawnmi ihsin a zirih a zirmipawl cu a nunpi, cutin a hruaimipawl cu a sangsawn dinhmun an thlen theinak ding hrangah a fimnak thiamnak a hmang.
2) Milai pehtlaih nak: Hruaitu ttha cun milai pehtlaihnak hmanruapawl a hmang thiam. Tongkam, ca le calai, siseh mibur le bulpak pehtlaihnak siseh urhsun zetin tikcu remcang la in a hmang thiam. Hruaitu ttha cun a hruaimi milaipawl cu a duhmi tuahter dingah si loin an ttulmi tuahsuak dingin anmah thawn pehtlaihnak ttha a tuah ringring. Cuticun ziangvek thu hla, harsatnak, lungawinak, hlawknak, siatnak a thleng theimipawl lakah an nunnak thawn a pehparmi thu pohpoh a theihpi ringring. Pehtlaihnak cu hmanrua si loin kaihhruainak ih tumtah thupi sawnmi asi ti a fiang. Hmintthatnak, hlawhtlinnak, sumpai le bungruapawl hnak khalin milai an thupi bik ringring ti a thei ih a kaihhruai mi milai pawl thawn catbangloin pehtlaihawknak ttha a nei ringring.
3) Santhar bungrua: Leitlun santiluang a tlancak tuk vekin santhar bungrua khal a tharthar an suak sinsin. Hruaitu ttha cun santhar bungrua ttha pawl senpi mipi in an hlawkpi ding pawl a hawlsuak ih mipi hrang hman theih dingin a ruatsak ringring. Hruaitu ttha cun amai lalnak, thuneihnak tohkham parah to men loin leitlun khawmual tinah amah le a hruaimi pawlin an hlawkpi dingin santhar bungrua tthattha hawlin a ngaihtuah ringring. A khawruahnak sungah a lalnak le a tohkham cu thupibik ah a ret loih leitlun tlan zuamawknak lakah a hruaimipawl cu hmailam an tlan ve theinak ding hrangah santiluangin ziangvek santhar bungrua le hmanrua tthattha a suakpi timi zoh in hmasawnnak lamzin ah mipi a kaihruai ringring.
Hruaitu ttha cu Pathian thawn an pehzawmawknak, amai ziaza, midang thawn an pehtlaihnak, leitlun sersiammi parih a pehtlaihnak le a ttuanvo pawl ttuansuak dingin a fehnak lamzin parah mipi thawn lungkhat ten an fehtlagnnak ah a lang asi.
